ویدئو | تونل زمان؛ آیا صدای مظفرالدین شاه در ۱۲۰ سال پیش، اولین صدای ضبط شده در ایران است؟

راستان | بسیاری می‌گویند این اولین صدای ضبط شده در ایران است. صدایی از مظفرالدین شاه قاجار که درباره اتابک اعظم حرف می‌زند. 

اما در این رابطه شک و شبهه وجود دارد. 

امیر مهدی مصلحی درباره این صدا در یادداشتی نوشته است: «این ویدیو صحبت‌های مظفرالدین شاه قاجار خطاب به اتابک اعظم در سال ۱۲۸۴ ضبط شده است، اما «اولین صدای ضبط شدهٔ تاریخ ایران» نیست. در دوره ناصرالدین شاه حتی از صدای خود شاه هم صدا ضبط شده است. این صفحه جزو نخستین صفحاتی است که کمپانی گرامافون در ایران ضبط می‌کند. پیش از گرامافون دو دورهٔ دیگر ضبط صدا در ایران بوده است. گرامافون در دورهٔ مظفرالدین‌شاه به ایران می‌آید.

۱. فنوگراف‌های اولیه که صدا روی استوانه‌هایی با پوشش ورق قلع ضبط می‌شدند.
۲. فنوگراف‌های توماس ادیسون که در سفر سوم ناصرالدین‌شاه به فرنگستان به سال ۱۳۰۶ ق. (۱۲۶۸ خورشیدی) به ایشان اهدا می‌شود. در این دستگاه ضبط صدا روی استوانه‌های مومی ضبط می‌شوند.

سند مهمی از کتاب «روزنامهٔ خاطرات ناصرالدین شاه ج۳» 

‏ «روز شنبه ۱۸ رمضان ۱۳۱۲ ق. (۲۴ اسفند ۱۲۷۳ ش.)؛ وزیر مختار اتازونی یک‌نفر سیاح ینگه‌دنیایی که اسباب فنوگراف اختراعیِ مسیو ادیسون معروف را دارد، و از اختراعات تازه و با الکتریک درست می‌شود، به حضور آورد دیدیم. خیلی فنوگراف عجیب و غریبی بود. با موم حرف آن ضبط می‌شود. ‏نظم‌السلطنه حاکم اردبیل در بادکوبه این شخص را دیده است، در فنوگراف او حرف زده پیغاماتی به نصرت‌السلطنه و ... داده است. الآن حرف او را در حضور ما در فنوگراف تکرار کرد. اما خیلی خنک و بی‌مزه و کثیف. ترکی‌فارسی حرف زد. ما هم در فنوگراف قدری فارسی و فرانسه حرف زدیم. خیلی خوب صدای ما را پس داد. شمرده و واضح و خوب حرف زدیم و جواب داد. عزیزالسلطان هم حرف زد.»

دوست محمدخان معیرالممالک پیش از ظهور صفحات گرامافون در ایران از استاد‌های شاخص موسیقی دورهٔ قاجار نظیر: آقاحسینقلی، نایب اسدالله، محمدصادق‌خان و سماع حضور در لوله‌های مومی فنوگراف ضبط گرفته است.»